به نقل از «آنا»

فساد بوروکراتیک؛ مسئله بدخیم اجتماعی

تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۱۴۹۵۷

به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، در دهه ۱۹۹۰ به دنبال علاقه جدید به نقش دولت در دنیای در حال توسعه، فساد بوروکراتیک به عنوان عامل ناتوان کننده دولت در اجرای سیاست‌های عقلانی و منسجم و توزیع منابع بین گروه‌ها و مناطق، مورد توجه قرار گرفت؛ این در حالیست که فساد علاوه بر پیامد‌های منفی بر توسعه، همواره به دلیل پیامد‌های منفی بر اخلاق اجتماعی مورد توجه بوده و یکی از نشانه‌های مهم ضعف ارزش‌های اخلاقی در جامعه تلقی شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بوروکراسی به دلیل کارویژه اصلی آن یعنی پیگیری منافع عمومی همواره در معرض فساد قرار دارد و اقداماتی برای مبارزه با فساد توسط دولت‌ها انجام می‌شود.
معصومه محمودیان (دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران دانشگاه مازندران) در مقاله‌ای با عنوان «فساد بوروکراتیک در ایران به عنوان مسئله بدخیم اجتماعی» به تحلیل و بررسی این موضوع مهم پرداخته است.

* فساد بوروکراتیک

محمودیان در این مقاله می‌نویسند: در گزارش سالانه سازمان شفافیت بین الملل به عنوان یکی از معتبرترین نهاد‌های بین المللی در این حوزه عددی بین ۰ تا ۱۰۰ به کشور‌های مورد مطالعه اختصاص می‌یابد که در آن، نمره بالاتر نشانه سلامت بیشتر ساختار‌های بوروکراتیک است. ایران در گزارش سال ۲۰۱۵ این سازمان نمره ۲۷ را کسب کرد که نسبت به سال گذشته تغییری نکرده و ایران از بین ۱۶۷ کشور مورد بررسی رتبه ۱۳۱ را بدست آورد.

وی می‌افزاید: قرارگرفتن در موقعیتی کمابیش مشابه در بیش از یک دهه اخیر نشان دهنده تداوم وضعیت نامناسب شاخص ادراک فساد در کشور است و افشای پرونده‌های کلان فساد مالی نیز ابعاد ساختاری این مسئله را برجسته می‌کند.

از نظر محمودیان تحقیقات نشان داده است گسترش فساد سبب ایجاد بی‌اعتمادی، بی‌تفاوتی و تضعیف روحیه افراد درستکار در جامعه می‌شود. تداوم فساد سبب می‌شود قوانین بوروکراتیک مجددا به شیوه‌ای ساختاربندی شوند که بتوان از آنها برای دستیابی به منافع فردی سوء استفاده کرد. فساد گسترده باعث بی صلاحیت شدن سیستم‌های سیاسی، بسیج مردم و تحرکات سیاسی از پایین می‌شود و نمونه‌های متعدد بحث بر سر فساد، بدون هیچ اقدام عملی، مردم را به این فکر وا می‌دارد که کل سیستم باطل و دروغگوست.

در قرآن کریم نیز آمده است: «چون بخواهیم جامعه‌ای را هلاک سازیم، به خداوندان نعمتش امر می‌کنیم در آن جامعه فساد کنند، پس، چون چنین کردند، مستحق نابودی می‌گردند و آنگاه عذاب، آنان را در بر گرفته هلاکشان می‌سازد».

* ارتباط متقابل فساد و فرایند‌های سیاسی 

به علاوه، در اصول ۳، ۸، ۴۳، ۴۹، ۵۵، ۷۶، ۷۷، ۹۰، ۱۱۰، ۱۴۱، ۱۷۳، ۱۷۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر کنترل و نظارت بر دستگاه‌های اجرایی و مبارزه با فساد، تباهی، انحصارطلبی، رشوه، اختلاس و ... تصریح شده است. موارد یاد شده در کنار یکدیگر ضرورت پرداختن به مقوله مقابله با فساد را از جوانب مختلف مورد تاکید قرار می‌دهند.

در این مقاله آمده است تلاش‌ها برای مقابله با فساد تاریخی نزدیک به تاریخ ایجاد ساختار‌های بوروکراتیک دارد. موضوع مقابله با فساد از ابعاد و با رویکرد‌های مختلفی از جمله رویکرد‌های سیاسی، مدیریتی، اقتصادی و حقوقی مورد بررسی قرار گرفته است.

سالنامه‌های بین المللی مربوط به سطح فساد در کشور‌ها نشان می‌دهند غالبا موفقیت‌های قابل توجهی در مورد کنترل فساد به دست نیامده است

رویکرد‌های سیاسی غالبا تحت تاثیر نمونه آرمانی بوروکراسی عقلانی-قانونی وبر هستند و ارتباط متقابل فساد و فرایند‌های سیاسی مانند نقص در دموکراسی، مدرنیزاسیون، ابعاد غیررسمی قدرت، و پیرومداری را مورد بررسی قرار می‌دهند.

مطالعات مدیریت اغلب به شناسایی، طراحی و بررسی شاخص‌های فساد بوروکراتیک، و تاثر عوامل فردی و اجتماعی بر میزان فساد توجه نشان می‌دهند. مطالعات اقتصادی تاثیرات متقابل فاکتور‌های خرد و کلان اقتصادی بر فساد یا تاثیر فساد بر آنها را بررسی کرده‌اند مانند رابطه نرخ بیکاری و فساد یا تاثیر فساد بر سرمایه‌گذاری.

مطالعات حقوق، بیشتر به تاثیر عوامل قانونی در ایجاد فرصت‌های فساد و مقابله با فساد پرداخته‌اند. با این همه سالنامه‌های بین المللی مربوط به سطح فساد در کشور‌ها نشان می‌دهند غالبا موفقیت‌های قابل توجهی در مورد کنترل فساد به دست نیامده است.

* فساد؛ واقعیت اجتماعی پیچیده و چندوجهی

باید به این موضوع توجه شود که فساد یک واقعیت اجتماعی پیچیده است و باید آنرا با اشاره به روابط متقابل بین مردم و نهاد‌ها در بستر‌های خاص تاریخی درک کرد؛ این در حالیست که جای خالی مطالعات جامعه شناختی در بررسی مسئله فساد کاملا مشهود است.

مسائل اجتماعی بدخیم واجد برخی ویژگی‌های خاص هستند که سبب می‌شود رویکرد‌های سنتی خطی در برخورد با آنها موفق عمل نکنند

سؤال اصلی مقاله حاضر این است که جامعه شناسی به عنوان دانش مطالعه نهاد‌های اجتماعی و روابط انسانی واجد چه قابلیت‌هایی از یک سو برای شناخت عوامل مؤثر بر ایجاد، تداوم و گسترش فساد و از سوی دیگر برای مقابله با آن است؟

در این مقاله ادعا می‌شود فساد یک «مسئله بدخیم» اجتماعی است. برخی مسائل اجتماعی در تقابل با مسائل خوش خیم، مسائل بدخیم نام می‌گیرند. مسائل خوش خیم لزوما ساده نیستند؛ حتی به لحاظ تکنیکی ممکن است بسیار پیچیده باشند، اما می‌توانند تعریفی کاملا استوار داشته باشند و واجد راه حلی باشند که نسبتا ساده قابل شناسایی بوده یا اقدام از طریق آن ممکن است.

در مقابل، مسائل اجتماعی بدخیم واجد برخی ویژگی‌های خاص هستند که سبب می‌شود رویکرد‌های سنتی خطی در برخورد با آنها موفق عمل نکنند. این نوع مسائل به طور ماهوی در مقابل حلّ و فصل شدیدا مقاوم هستند و مواجهه با آنها نیازمند تفکری است که قادر باشد طیف گسترده‌ای از روابط متقابل بین عوامل علّی اساسی را در تصویری بزرگتر درک کند.

تعریف فساد به عنوان یک مسئله اجتماعی بدخیم کمک می‌کند تا درک بهتری از پیچیدگی‌های اجتماعی آن به دست آید و بر روی تدوین سیاست‌هایی تمرکز شود که برای مواجهه با مسائل بدخیم اجتماعی مناسب هستند، زیرا طبق ادبیات موجود در این رویکرد، وضع سیاست برای مسائل خوش خیم مانند پرتاب سنگ به سوی هدف است ولی وضع سیاست برای مسائل بدخیم به پرتاب پرنده شباهت دارد.

بررسی ایده فوق با تکیه بر مطالعه فرایندی طرح‌ها، سیاست‌ها و برنامه‌های اجرا شده در حوزه فساد و نتایج حاصل از آنها، و بررسی تحقیقات موجود در این حوزه انجام می‌پذیرد.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: فساد جامعه اجتماع سالم پژوهش خوان مقابله با فساد مسائل اجتماعی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۱۴۹۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بررسی مسائل مرزی میان دو کشور ایران و ترکیه در مرز‌های شمال استان آذربایجان غربی 

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان آذربایجان غربی،فرماندار ماکو در این دیدار که قائم مقام والی استان دوغوبایزید ترکیه هم حضور داشت با اشاره به ارتباطات دوستانه و دیرینه بین دو کشور بر تداوم این ارتباطات در بخش‌های اقتصادی و فرهنگی تاکید و گفت: گمرک بازرگان در مرز‌های دو کشور عامل تداوم این دوستی‌ها بوده و تداوم این دوستی‌ها در سایه ارتباطات گسترده فرهنگی و اقتصادی ساکنان دو سوی مرز است.   نادر کاظمی با اشاره به به وجود آمدن برخی از مشکلات در گمرک بازرگان و کندی تردد کامیون‌ها و مسافر از این گمرک به سمت کشور ترکیه افزود: لازم است مسئولان کشور ترکیه هم برای رفع برخی از مشکلات موجود در گمرک گوربلاغ ترکیه اقدام نموده تا مشکلی در تردد مسافر و کامیون در سوی مرز به وجود نیاید.   فرماندار ماکو همچنین به مشکلات به وجود آمده در قبال احداث دیوار مرزی ترکیه هم گفت: متاسفانه بعد از احداث این دیوار مرزی از سوی کشور ترکیه بعد از هر بارش شدید باران سیل ناشی از سمت ترکیه، به سبب جمع شدن آب در پشت این دیوار خسارت بسیار زیادی به روستا‌های مرزی و زیر ساخت‌های کشورمان در منطقه مرزی بورالان وارد می‌کند.   کاظمی خواستار رسیدگی به این مشکل هم از طرف مقامات ترکیه شد.   احمد دالکیران رئیس اداره مدیریت مرزی ترکیه هم با اظهار خرسندی از افزایش تداوم مراودات مرزی بین کشور‌های ایران و ترکیه گفت: رسیدن به سقف ۳۰ میلیارد دلار در سال توافق مقامات جمهوری اسلامی و ترکیه بوده و مسئولان کشور ترکیه برای رسیدن به این هدف تلاش می‌کنند.   او با اشاره به کندی تردد در مرز بازرگان اشاره کرد و گفت: از سال گذشته کشور ترکیه به سبب ساخت و ساز‌های جدید در گمرک گوربلاغ تردد از این مرز و گمرک بازرگان تا حدی کاهش یافته که به محض اتمام این ساخت و ساز‌ها و عملیات عمرانی تردد از مرز‌های گوربلاغ ترکیه و بازرگان به نحو بسیار چشمگیری افزایش خواهد یافت.   وی افزود: با افزایش گیت‌های ورودی و خروجی در این دو مرز با اتمام ساخت و ساز‌ها هم تردد کامیون و هم تردد مسافر افزایش می‌یابد.   رئیس اداره مدیریت مرزی ترکیه به وارد آمدن خسارت ناشی از سیل از سمت دیوار‌های مرزی هم اشاره کرد و افزود: کشور ترکیه برای حسن همجواری و احترام متقابل برای همسایه و دوست و برادر خود ایران تلاش دارد با اقدامات موثر خسارت ناشی از قبال این دیوار مرزی را به حد صفر برساند.